22 december 2007

kortste dag in Jönköping korter dan in Dordrecht

De ooster-lengtegraad en noorder-breedtegraad is uiteraard verschillend voor Jönköping en Dordrecht, met z'n conseqenties voor hoe lang de kortste dag duurt. Dit jaar is dat 22 december, 07.07 uur. Volgend jaar agv het schrikkeljaar een dag eerder. Ter vergelijking 22 december : Dordrecht NB 51°46' - OL 4°45' zon op: 8.46 uur onder: 16.33 uur Jönköping NB 57°47' - OL 14°42' zon op: 8:46 uur onder: 15.17 uur Opmerkelijk is dus dat de dag wel gelijktijdig begint maar veel eerder ophoudt hier in Jönköping. Het gelijk beginnen is in zekere zin toeval. Jönköping ligt echter 10° oostelijker dan Dordrecht en dus is het logisch dat de zon er eerder opgaat. Het feit dat Jönköping ook 6°noorderlijker ligt, maakt dat het verschil op de minuut af weer ongedaan gemaakt wordt deze dag. De komende dagen verandert dat echter weer! Dat de zon in Dordecht later ondergaat is begrijpelijk omdat Dordrecht 10° westelijker ligt dan Jönköping. Doordat Dordrecht ook nog eens 6° zuidelijker ligt wordt het verschil nu versterkt.

Tijdens deze dag komt de pendule als het ware tot stilstand, maar krijgt allengs meer vaart naarmate de dagen verstrijken. De daglengte neemt na 22 dec dagelijks toe met 6, 15, 25, 34, 43 sekonden om op 6 maart uit te komen op precies 5 min. Vanaf 31 maart neemt de toename weer af tot de langste dag bereikt is op 20 juni. Daarna herhaalt zich het proces in omgekeerde richting.

Het blijft boeien!

Wil je reageren? Schrijf gerust naar thv@fastmail.com Elke serieuze reactie wordt beantwoord!

15 december 2007

Nogmaals over een teddybeer ...

In mijn vorige blog voerde ik een warm pleidooi om de waarde van onze privéopvattingen wat te relativeren – let wel, niet los te laten! Mogelijk dat sommigen de schrik in de benen kregen na het lezen van deze gedachten. Wel ook ik heb natuurlijk niet de ultieme waarheid in mijn binnenzak. Maar één ding weet ik. Het Woord van God werd mens zoals wij: Jezus Christus. Dat is volgens de Johannesbrief het belangrijkste om vast te houden. Zoals ik dat zie, betekent dat dat God zelf, in Christus Jezus, mens werd. Hij die van zichzelf kon zeggen: “Ik ben de weg, de waarheid en het leven” is voor ons het oriëntatiepunt voor ons leven. Hoe ons leven gestalte krijgt is echter voor ieder weer anders. God heeft met ieder van ons zijn eigen speciale gedachten. Zoals de natuur een ongebreidelde variatie ten toon spreidt zijn ook wij die Christus volgen allemaal anders. Wij allen moeten dat doen op onze geheel eigen wijze. Uiteraard dienen we daarbij allen te luisteren naar Hem die het Leven zelf is. Hij is de bron! Dat geeft een enorme ruimte en vrijheid. Wij moeten niet in eerste instantie naar elkaar maar naar Christus kijken. Nogmaals: Hij is en wil ons oriëntatiepunt zijn. Het domste wat we dan kunnen doen is proberen een kopie van een ander te worden of elkaar te bevechten in wat wij denken. Laten we erop gericht zijn elkaar maximaal dienstbaar te zijn in plaats van elkaar voor te schrijven hoe we precies moeten denken. Eigenlijk schrijf ik dit allemaal het meest voor mezelf…. Ik kom daarbij steeds weer terug op wat 1 Kor.13 ons voorhoudt: “Nu is mijn kennen nog beperkt, maar straks zal ik volledig kennen, zoals ik zelf gekend ben.” Het woord “beperkt” kan ook vertaald worden met “fragmentarisch” of “in delen”. Betekent dus dat we zo lang we hier op aarde leven nooit een totaalbeeld van de werkelijkheid zullen hebben. Net zo min niemand alle facetten van een diamant tegelijk kan zien, kunnen wij de diamant van het Leven (Jezus zelf!) in zijn geheel beschouwen. Altijd zien we maar één aspect tegelijk. Dat betekent dat we heel bescheiden moeten zijn in ons beoordelen van anderen. Dat is iets wat niet mee valt, want het gaat wel tegen onze natuur in. Zo gemakkelijk hebben we immers ik weet niet hoeveel op te merken over anderen. Maar of anderen staan of vallen, dat gaat hun eigen Heer aan, schrijft Paulus. Dat moet ons natuurlijk niet onverschillig maken ten opzichte van andere gelovigen; laten we bovenal voor elkaar bidden net als Paulus dat doet: “En dit bid ik, dat uw liefde nog steeds meer overvloedig moge zijn in helder inzicht en alle fijngevoeligheid, om te onderscheiden, waarop het aankomt. Dan zult gij rein en onberispelijk zijn tegen de dag van Christus, vervuld van de vrucht van gerechtigheid…” Fil.1:9ev. Onze gehechtheid aan onze opvattingen en zienswijzen kan ons echter zo in de weg staan dat we daardoor Christus zelf niet meer goed zien en tevens voortdurende frictie ervaren in contacten met andere gelovigen…. omdat we die onbewust steeds menen te moeten overtuigen van onze zienswijzen …. Onbewuste zelfoverschatting? Nogmaals, onze opvattingen kunnen voor ons worden als een teddybeer …. Ik denk dan aan dat meisje dat op sterven lag en ook zo verknocht was aan haar teddybeer.... Ze lag daar maar in haar bed met haar onafscheidelijke teddybeer. Ze wist dat ze niet lang meer te leven had en dat ze niets mee kon nemen naar het leven hierna… maar ze wilde zóó graag haar teddybeer meenemen. Ze vroeg vader en moeder of dat kon… Die wilden haar niet bezeren en zeiden, vraag het maar aan de Heer Jezus zelf. Die nacht droomde ze. Ze stond bij de hemelpoort. Daar keek ze in het vriendelijke gezicht van een engel. Ze was wel een beetje bang van die sterkuitziende engel, maar vanwege z’n vriendelijke gezicht durfde ze hem haar vraag voor te leggen. "Ik wil zo vreselijk graag mijn teddybeer meenemen als ik zo de hemel binnenga, mag dat?", vroeg ze. Ze was bezorgd dat de engel misschien haar verzoek zou afwijzen. De engel glimlachte echter. Maar waarempel, ze kreeg hetzelfde antwoord als haar ouders haar gegeven hadden… "vraag het zo maar aan de Heer Jezus zelf! Je zult Hem gauw ontmoeten!" Nu keek ze door de wijd open poort de hemel binnen. Het eerste wat ze daar zag was Jezus zelf die haar tegemoet snelde. Toen ze Hem zag begon ze helemaal te stralen en ze rende naar Hem toe! Bij de ingang, waar ze had gestaan toen ze met de engel sprak lag haar teddybeer. Op de grond…. Toen ze Jezus zag had ze hem pardoes losgelaten … Kijken wij mogelijk te weinig naar Jezus? “er klonk een stem uit de wolk: Deze is mijn Zoon, de geliefde, hoort naar Hem. En opeens, rondkijkende, zagen zij niemand meer bij zich dan Jezus alleen.” Mk.9

Wil je reageren? Schrijf gerust naar thv@fastmail.com Elke serieuze reactie wordt beantwoord!

13 december 2007

Mijn opvattingen en een teddybeer

Het is menselijk om te zoeken naar waarheid die ons aanstaat. Dat is iets wat de sociale psychologie ons duidelijk maakt, maar we herkennen het denk ik allemaal. We hebben gewoon meer moeite met het lezen van artikelen of wat het ook moge zijn, die onze kleur niet zijn. Waarheid moet vooral onze opvattigen en inzichten bevestigen en vooral ook dat we gelijk hebben. Gelijk hebben betekent immers dat we niet dom zijn, maar intelligent en wie intelligent is, die "mag er zijn"! Het is dus zaak bevestigd te krijgen dat we intelligent zijn! Toch?

We zijn vaak ook zo ingenomen met onze inzichten dat we daar best voor willen knokken. Dat laatste is veelal nodig als we eerst met veel plezier uit de doeken hebben gedaan hoe we denken. Niks is immers beter dan dat iemand onze inzichten overneemt en voor zover dat via het WEB gebeurt dat bij voorkeur bevestigt door middel van een bevestigend commentaar?
Wat dat betreft, denk ik dat het nauwelijks wat uitmaakt of we ons tot de baptisten, katholieken, gereformeerden of welke christelijke groep dan ook rekenen. We koesteren onze opvattingen zoals een kind z'n teddybeer koestert.

Met deze in veler ogen wellicht relativistische toon wil ik overigens bepaald niet zeggen dat wat we denken er niet toe doet. Van het tegenovergestelde ben ik overtuigd. Ik pleeg ook niet onder stoelen of banken te steken dat alleen de geopenbaarde gedachten van God die ons in de Bijbel worden medegedeeld ons tot werkelijk inzicht kunnen brengen met betrekking tot ons bestaan op deze aardbol. Ja, het allerbelangrijkste is wel dat we gaan inzien dat God ons in de dood en opstanding van Jezus Christus, zijn Zoon, ons zijn liefde heeft bewezen
. Maar … hiervan eenmaal overtuigd - en dat geldt uiteraard voor heel velen in dit ondermaanse die zich christenen noemen - valt op te merken dat wij soms wel erg gemakkelijk Gods waarheid in onze binnenzak menen te kunnen stoppen. Dat kan natuurlijk niet. Die past daar helemaal niet in, maar onbewust lijken we daar vaak toch gemakshalve maar vanuit te gaan. Onze waarheid krijgt dan absolute trekjes en wij vaak ook. Heel menselijk! Maar tegelijk ervaren we dit bij anderen als "onmenselijk" of toch in elk geval als onplezierig, ja zelfs fundamentalistisch als wij zelf een tegengestelde gedachte zijn toegedaan.

Ach, zo lang we niet in een zware woordenstrijd verwikkeld zijn erkennen we allemaal volmondig dat wij geen patent op de waarheid hebben, maar waarom bevechten we elkaar binnen christelijke kring dan toch nog zo vaak alsof uitgerekend wij persoonlijk het enig ware inzicht zouden hebben ontvangen. Ik houd het maar even bij deze christelijke kring. Het is evident dat deze problemen zich daarbuiten net zo goed – zo niet erger - voordoen, zowel onder belijders van welke godsdienst dan ook als onder hen die geloven dat ze helemaal niets geloven. Op een of andere manier maken wij ons eigen denken tot het middelpunt van het universum en beoordelen alles vanuit ons eigen denken. Dat gaat natuurlijk ook heel moeilijk anders, maar toch… Menszijn betekent toch vooral dat we kunnen reflecteren over het leven, over ons eigen denken en daar ook kritisch over durven zijn. Helaas behoren heel veel mensen tot de categorie die liever niet nadenken en liever bezig gehouden worden door anderen. Onmenselijk, vind ik! Maar niet iedereen is er natuurlijk van overtuigd dat wij mensen meer zijn dan dieren en dieren denken nu eenmaal niet. Misschien dat je je dan ongemerkt ook gemakkelijk tot dat niveau verlaagt …
Hoe het ook zij, zeker als we de eerste periode van volwassenheid achter ons gelaten hebben, plegen we zo nu en dan op te merken dat we ten opzichte van zo'n tien vijftien jaar terug toch wel wat van inzicht zijn veranderd. Veelal ervaren we dat ook als redelijk normaal. Maar dan is het niet realistisch om te veronderstellen dat dat proces per vandaag ophoudt. Nee, vermoedelijk zullen we geleidelijk aan onze inzichten blijven bijstellen. De vraag is evenwel hoe het kan dat we vroeger op moment X met veel elan bepaalde inzichten konden verdedigen – soms alsof ons leven ervan afhing en nu na een aantal jaren X+10 met opnieuw heel veel elan onze inmiddels redelijk gewijzigde inzichten verdedigen en soms ook weer alsof ons leven ervan afhangt. U begrijpt nu wellicht waar ik heen wil. Als we nu zelf gedurende onze leefperiode meerdere malen van inzicht veranderen, zou het dan niet meer realistisch zijn als we ons voorzichtiger zouden opstellen ten opzichte van hen die net als wij willen vasthouden aan de Bijbel, maar misschien niet altijd precies tot dezelfde inzichten gekomen zijn als wij. We zijn immers zelf in beweging, groeien hopelijk in ons geloof.

Ik denk nog even verder…. Zou het komen doordat we op een of andere manier bang zijn door anderen overtuigd te raken van diens (uiteraard verkeerde) opvattingen? Dat kan immers een gevoel van onzekerheid veroorzaken en dat is iets wat we koste wat koste willen vermijden, toch? En dat niet alleen. We zijn immers ook best tevreden met onze eigen opvattingen (van dit moment). We ervaren ze altijd als beter dan die van anderen, anders zouden we die andere opvattingen toch onmiddellijk overnemen?

Nu is er nog een complicerende factor in het spel. De Bijbel dringt er namelijk op aan dat we "het woord des levens vasthouden" en "staat vast en houdt u aan de overleveringen, die u door ons, hetzij mondeling, hetzij schriftelijk, geleerd zijn." (2Thess2)
Zou het zo kunnen zijn dat we er al te gemakkelijk vanuit gaan dat ons geheel van denkpatronen en opvattingen daarmee samenvalt? In dat geval is het natuurlijk zaak om je zo veel mogelijk af te sluiten voor de gedachten van anderen om toch vooral niet verkeerd beïnvloed te worden. Nu is het overduidelijk dat niet iedereen er dezelfde inzichten opvattingen op na houdt, ook gelovigen niet. De vraag lijkt me daarom gerechtvaardigd om ons af te vragen wat de kans is dat juist wij, juist ik mij precies zo aan dat woord des levens vasthoudt dat dat geheel samenvalt met dat wat Paulus tot uitdrukking bracht in zijn brieven. Denkt u dat? Zo ja, dan is het zaak dat u met onvermoeide ijver uw inzichten wereldkundig maakt… Tja voor ons anderen geldt dat dan uiteraard niet en wij anderen doen er dan toch goed aan om niet al te zelfverzekerd onze inzichten te verkondigen als de enige echte waarheid.
Voor sommigen zou dat een schokkende ontdekking kunnen zijn, reden om aan te nemen dat deze wat relativistisch aandoende meimeringen wellicht gevaarlijk zijn voor het eigen denken.. Stel dat ik het met mijn inzichten nu toch eens niet bij het rechte eind heb. Tja, hoe groot is die kans eigenlijk? Hoe belangrijk is dat dan? In hoeverre hangt mijn eeuwig wel of wee daarvan af? Best lastige vragen – eerlijke vragen ook, toch? Denkt u er nog even zelf op door …. Schrijf gerust uw eigen gedachten op na het lezen van de mijne. Bij voorkeur in een commentaar op dit blogje. Gedachtenuitwisseling is immers menselijk? Niet uit de weg gaan dus! Binnenkort kom ik hier weer op terug met een vervolg

Wil je reageren? Schrijf gerust naar thv@fastmail.com Elke serieuze reactie wordt beantwoord!

11 november 2007

Ik ben meer dan jij!?

Iemand willen zijn en graag belangrijker willen zijn dan anderen is iets wat beslist ouder is dan de weg naar Kralingen. In het zoeken naar een identiteit komt op enig moment de vraag wie jezelf bent in relatie tot anderen. Vanuit een diep geworteld verlangen om iets te kunnen betekenen, doen we van alles om in ieder geval niet onder te doen voor anderen. Dat geldt al heel vroeg op het terrein van kleding, haardracht, versiering en in toenemende mate het bezit van dingen buiten ons, die ons status geven in de gemeenschap. Allen zijn we ons daar als volwassenen meer of minder van bewust.
Ook bij Jezus discipelen duikt die vraag op (Mat.18). Wie van ons is de belangrijkste eigenlijk? Wat doet Jezus? Hij roept een kind en dat kind komt. Vervolgens stelt Hij dat kind in het midden van de discipelen. Dan doet Jezus een krasse uitspraak: als jullie je niet veranderen op het punt over wie de belangrijkste is, dan kun je het Koninkrijk van God niet binnengaan. Binnengaan in het Koninkrijk van God betekent deel uitmaken van het Koninkrijk waar God zelf het voor het zeggen heeft, waar Zijn gedachten richting en sturing geven. Johannes schrijft erover dat je daarvoor van boven geboren moet worden (Joh.3, zie een eerdere blog hierover). Voor wie dat nieuwe leven van boven ontvangt (Jezus als zijn Heer gaat erkennen) komt die vraag "wie is de meeste onder ons" in een heel ander daglicht te staan. In dat van een kind, wel te verstaan! Een jong kind laat zich roepen en komt, laat zich sturen en in het midden zetten. Volwassenen willen daarover op z'n minst een eigen standpunt kunnen bepalen, komen niet zonder meer als ze geroepen worden. Een kind reageert nog niet op die manier. Ik meen dat Jezus met zijn voorbeeld duidelijk wil maken dat wij ons net als een kind moeten laten roepen door God, ons moeten laten gezeggen door Hem. Wie weigert en niet wil erkennen dat God de meeste is en wij allen voor Hem gelijk zijn omdat wij allen door hem geschapen zijn, die blijft om zijn eigen as draaien, zijn eigen egocentrische ik. Dan leren we dat vredevolle leven in Gods Koninkrijk niet kennen. Welke weg wijst Jezus ons? Verander jezelf en wordt als een kind, accepteer wat God zegt, dank Hem daarvoor want Hij heeft een weg van innerlijke vrede voor ons. Hijzelf heeft het probleem van ons egocentrisch denken en leven opgelost in de kruisdood van Zijn Zoon Jezus Christus. Aan iedereen biedt Hij het nieuwe leven aan; ieder die het wil aannemen en Hem wil erkennen als Heer, ontvangt het. Ik heb het gedaan en besef achteraf dat God dat zelf in mij bewerkte: het was Zijn geschenk aan mij. Je levensweg met God te mogen vervolgen is het beste wat een mens kan doen. Je krijg er nooit spijt van! Vraag Hem in je leven te komen, dan doet Hij het ook in jouw leven, onafhankelijk van wie je bent. Blaise Pascal, een bekend christenwijsgeer van een paar eeuwen terug zei iets wat zeer behartenswaardig is. Hij was in discussie met een atheist en zei tegen hem: "Stel nu dat jij uiteindelijk toch gelijk hebt en dat het leven inderdaad ophoudt bij de dood. In dat geval is er geen verschil tussen jou en mij. Mijn leven is zonder werkelijke grond een leven van innerlijke vrede en rust geweest en heb een gelukkig leven geleid. Maar als ik nu eens toch gelijk blijk te hebben, dan heb ik dus alles gewonnen, maar jij hebt alles verloren en zult je voor eeuwig voor je kop slaan dat je deze keuze hebt afgewezen. Je krijgt dan wat jezelf wilde: een leven(?) zonder God. De Bijbel noemt dat de hel. Waarom zou je zo'n groot risico lopen om verloren te gaan?"

Wil je reageren? Schrijf gerust naar thv@fastmail.com Elke serieuze reactie wordt beantwoord!

09 november 2007

Rachabs daad van geloof

Naar aanleiding van een interessante blog van Jonathan heb ik hieronder de situatie rond Rachab, de hoer en haar geloof in de God van Israel geschetst. Het ronduit spannende verhaal is vermeld in Jozua 2 en het vervolg in Jozua 6.

In de geschiedenis waarin Rachab centraal staat, wordt duidelijk hoe wanhopig zij is (geweest), maar ook hoe zij gelooft dat Israels God haar helpen wil. Rachab wordt meerdere malen in het NT genoemd (zie verderop) en daar een voorbeeld van geloof genoemd. De vraag die nog even open blijft staan is HOE dat geloof dan wel zichtbaar werd.

Maar eerst even de feiten:

  1. Zowel Rachab als haar volksgenoten voelden zich hopeloos en verwachtten dat zij met hun stad ten onder zouden gaan, zodra de Israelieten zouden komen. Allen beseften dat de God van de Israelieten – de God van de hemel en de aarde – een machtige God was die de Israelieten ook de overwinning zou geven over Jericho.
  2. De verspieders komen de stad in en gaan Rachabs huis binnen om er te slapen. (Even een opmerking tussen door: uiteraard koos Jozua niet zo maar een paar verspieders. Het moesten betrouwbare gelovige mannen zijn en uiteraard geen mannen die tegen de uitdrukkelijke geboden van God in de eerste de beste gelegenheid te baat zouden nemen om gebruik/misbruik te maken van een hoer! Mogelijk is Rachab ook herbergierster geweest.) Het initiatief ligt tot op dit moment nog geheel bij de verspieders. Gelijktijdig is het heel bijzonder om op te merken dat God deze verspieders juist naar Rachabs huis leidde, zelfs al zou ze geen herbergierster zijn geweest maar alleen een hoer! God zag haar geloof en wilde haar weldoen!
  3. Als Rachab volkomen onvoorbereid wordt geconfronteerd met deze twee mannen die zeggen te willen slapen in haar huis, krijgt haar geloofskeuze concrete inhoud. Ze weet dat het dwaas en zinloos is om de mannen te laten arresteren. Haar stad zal toch ten ondergaan. Ze gelooft namelijk dat de God van de Israelieten de ware God moet zijn: de God van de hemel EN de aarde! – zo geheel anders dan de goden van haar eigen volk. Vanuit dat geloof in de macht van de God van Israel kiest ze voor deze Israelieten en hun God door de verspieders te beschermen tegen haar volksgenoten. Het feit dat ze de mannen onder vlas had verborgen op het dak geeft wel aan dat ze vermoedde dat er natuurlijk best mensen waren geweest die hadden opgemerkt dat die gevreesde vreemdelingen bij haar hun intrek genomen hadden. Ze zal wellicht hebben opgemerkt tegen de verspieders dat ze er goed aan deden om op een veilige plek te liggen vanwege begrijpelijke risico's. Over haar geloof in hun God zal ze nog niets hebben opgemerkt. Dat komt pas later nadat ze in een leugen om bestwil de veiligheidsdienst van de stad "het bos in heeft gestuurd".
  4. Vervolgens klimt ze het dak op en spreekt daar met de verspieders. Ze spreekt haar geloof uit in de macht van de God van Israel en vraagt hen haar en haar familie te sparen bij de inname van de stad.
  5. De verspieders stellen zich nu garant voor het leven van Rachab en haar familie en beloven plechtig haar dankbaarheid en trouw te zullen bewijzen mits: + zij en haar familie zich in Rachabs huis zullen bevinden op het moment van de inname van de stad; + Rachab aan het raam hetzelfde scharlakenrode koord bindt waarmee zij zojuist de mannen heeft neergelaten aan de buitenzijde van de muur; + zij deze zaak niet ruchtbaar maakt.
  6. Vanuit hetzelfde geloof handelt Rachab in overeenstemming met de voorwaarden van de verspieders. Haar leven en dat van haar familie blijven gespaard bij de verwoesting van de stad.

Het NT spreekt zich uit over Rachab op drie plaatsen. Het is interessant om te zien hoe.

Hb.11:31 "Door het geloof is Rachab, de hoer, niet met de ongehoorzamen omgekomen, daar zij de verspieders met vrede had opgenomen." NBG Wat uiterlijk een daad van landverraad lijkt te zijn heeft God via de Hebreeënschrijver beoordeeld als een daad van overgave aan Hem zelf, een zich afkeren van haar zondige leven als hoer en van haar volk dat de God van Israel niet wilde erkennen. (De Schrift noemt hen daarom ongehoorzamen.) Haar geloof bestond niet slechts uit een vrome overtuiging, maar bleek ook uit de daad om de verspieders in haar huis op te nemen vanuit een gezindheid van "vrede", zonder vijandig gezind te zijn. Uit die houding en daad bleek haar geloof.

Jak.2:25 "Werd niet ook Rachab, de hoer, rechtvaardig verklaard om wat ze deed, toen ze de verkenners ontving en langs een andere weg liet vertrekken?" NBV Jakobus laat zien dat haar geloof tot uitdrukking kwam in de daad van ontvangen en laten vertrekken.

De vraag is of niet toch haar gelovig spreken uiteindelijk de daad van geloof is, zoals Jonathan stelt. Echter beide verzen benadrukken juist de daad die zij stelt, als dat waaruit haar geloof blijkt. In beide NT-verzen staat feitelijk niets over wat zij heeft gezegd. Dat heeft zij weliswaar gedaan zoals blijkt uit de geschiedenis in Jozua 2, maar het wordt in het NT niet benadrukt. Ter voorkoming dat je de Bijbel laat buikspreken, denk ik dat het dan ook niet juist is om het geloofsspreken hier toch als de feitelijke basis van geloof te bestempelen.

In volgorde gedacht ... Allereerst was het geloof een innerlijke overtuiging geworden in Rachab - iets wat alleen God zag. God beproefde haar geloof door het zenden van de twee verspieders naar haar. In die ontmoeting kreeg haar geloof handen en voeten. In haar keuze om de mannen te verbergen en vrij te laten gaan koos ze actief voor de God van Israel en gaf ze blijk dat ze innerlijk haar eigen goden en volksgenoten had verlaten. Dat zij halverwege de geschiedenis ook uitspreekt in de God van hemel en aarde te geloven is feitelijk iets wat bevestigt wat al een innerlijke keuze van haar hart was en vaste vorm kreeg in haar daad. Het vormt er één geheel mee.

Het is een wijze van Grieks-hellenistisch denken om spreken en handelen te scheiden. In Joods denken is het woord dabar (= spreken) een onverbrekelijke band tussen zeggen EN daarnaar handelen! Wie zegt te geloven, maar niet de keuzes maakt die daarbij horen, huichelt en gelooft niet echt. Het belijden van zonden en zich laten dopen moet gepaard gaan met een andere levenswijze. Johannes de Doper doorziet de farizeeën als zij ook tot hem komen om gedoopt te worden, maar hij weigert hen te dopen en noemt hen addergebroed, juist omdat hun werken niet met de zondenbelijdenis en doop in overeenstemming zijn.

Last but not least lezen we in Mat. 1:5 dat Rachab de hoer, de moeder werd van Boaz, de man van Ruth maar ook de grootvader van koning David. Zowel Rachab als Ruth, beiden vreemdelingen werden opgenomen in het geslachtsregister van de Messias. God zelf was hier de regisseur!

Wil je reageren? Schrijf gerust naar thv@fastmail.com Elke serieuze reactie wordt beantwoord!

05 november 2007

Wie ben ik eigenlijk?

Verlate identiteitscrisis, denken sommigen wellicht bij het lezen van deze rubriek. Nee, ook al blijft een mens regelmatig nadenken en vragen stellen over zijn eigen identiteit, is het woord crisis voor mij niet zo zeer aan de orde.

De vraag komt naar boven vanuit een heel ander perspectief. Wie nadenkt over het ouder worden, merkt dat ook het besef over hoe dingen vroeger waren in een ander daglicht kan komen te staan. En dat heeft alles met herinnering te maken. "Ik herinner me" maakt steeds meer plaats voor “ik meen mij te herinneren”. Herinneringen vervagen, worden tot min of meer gestileerde beelden waarin het belangrijkste overblijft. Maar staat dat garant voor dat het ook zo was, of is het dat wat ik zo wil onthouden? Heb ik mogelijk onprettige details bewust vergeten, voor zover je zoiets bewust kunt doen? Hoe het ook zij Lena en ik herinneren ons personen, dingen, gebeurtenissen soms sterk verschillend, ook al hebben we in veel opzichten feitelijk dezelfde dingen meegemaakt, dezelfde personen ontmoet, in hetzelfde huis gewoond etc etc. Uiteraard hebben we dat beleefd vanuit een sterk verschillend referentieraam; een Nederlands calvinistisch kader voor mij, een geheel ander kader voor haar.

Naast het aspect herinneren ligt een ander identiteitsaspect, n.l. waarden: hoe denk je over iets. Vroeger had ik altijd het idee dat dat nogal statisch was. In grote lijnen is dat misschien ook wel zo. Maar hoe ik iets beleef, b.v. een samenkomst is iets wat mettertijd kan veranderen doordat jezelf bepaalde veranderingen hebt ondergaan. Dat is niet iets waar je je altijd bewust van bent. Ik werd daar plotsklaps aan herinnerd, doordat iemand tegen me zei: “Vroeger zei je iets heel anders hoor!” En dan realiseer je je dat je verandert...


Vandaag merkte ik dat in een gesprek opnieuw, zelfs zo sterk dat ik me afvroeg of niet veel meer dan wij ons bewust zijn, wordt beïnvloed door andere factoren dan onze wil. Vandaag zeg ik iets vanuit een bepaalde beleving en stemming maar morgen of overmorgen reageer ik misschien toch weer anders. Hoe anders, weet ik zelf niet. Het is ook moeilijk te vergelijken voor jezelf. Ik ben er niet zo zeker van of ik wel steeds op eenzelfde manier denk, sterker nog, ik werd me bewust dat dat niet zo is. Wie ben je eigenlijk, denk je dan, als je steeds verandert?

Dat deed me ook denken aan die heel bijzondere naam van God waarmee Hij zich aan Mozes liet kennen: “Ik Ben die Ik Ben”.(Ex.3) Hij is de Onveranderlijke, Hij zegt niet de ene keer dit en een volgende iets heel anders. Zijn Woorden blijven tot in eeuwigheid. Jezus antwoordde op de vraag Wie Hij was: “Geheel wat Ik ook tot u spreek”. Jh.8:25 Daaruit spreekt diezelfde onveranderlijkheid en er ligt een enorme rust en vaste zekerheid in. Hij is de enige op Wie een mens werkelijk bouwen kan. Hij zegt: "Komt tot Mij, allen, die vermoeid en belast zijt, en Ik zal u rust geven". Mt 11:28. Fantastische woorden, vind ik...

Wil je reageren? Schrijf gerust naar thv@fastmail.com Elke serieuze reactie wordt beantwoord!

15 oktober 2007

FAS - een schrikbeeld

Via "uitzending gemist" koos ik zo maar eens een naar het oog interessante uitzending in mei over FAS: het foetale alcohol syndroom. Ik geloof dat ik de afkorting wel eens had gehoord maar veel meer dan dat ook niet! Dat was echt even schrikken! Onwillekeurig gaan je gedachten uit naar je eigen kinderen en kleinkinderen en met dankbaarheid constateer je dat zij niet met dit syndroom belast zijn. Als je het programma ziet – alleszins de moeite waard! - word je je bewust wat een vreselijke uitwerking alcohol kan hebben op een ongeboren kind. Eén glas met een alcoholische drank kan al blijvende negatieve gevolgen hebben! En je zou tegen iedere toekomstige moeder willen zeggen: laat het toch alsjeblieft uit je hoofd om alcohol te drinken als je zwanger bent! Neem geen enkel risico op dit punt.


Feiten
Gelukkig zijn er heel veel aanstaande moeders die alcohol laten staan tijdens de zwangerschap. Desondanks worden in de West-europese landen 1 - 3 kinderen (per 1000) geboren met het FAS-syndroom. Zij vormen echter maar een deel van de 10 tot 12 geboorten die een hersenbeschadiging oplopen als gevolg van alcoholgebruik door de moeder.
In de USA worden de maatschappelijke kosten van een FAS-geboorte berekend op 5 miljoen dollar!

Wil je reageren? Schrijf gerust naar thv@fastmail.com Elke serieuze reactie wordt beantwoord!

09 oktober 2007

Op het digitale marktplein ...

Regelmatig lees ik één van de Zweedse christelijke kranten "Dagen" via het internet. Net als meerdere kranten biedt deze krant tegenwoordig de mogelijkheid om eigen blogartikelen of reacties op (digitale) krantenartikelen te linken aan het desbetreffende artikel. Hiermee krijgt de krant zicht op hoe de buitenwereld op hun nieuws- en debatartikelen reageert.

Daarnaast worden ook de blogs die aan die artikelen worden gelinkt frequenter gelezen en anderen reageren op hun beurt weer met commentaren op die blogartikelen.
Zelf reageer ik soms ook op krantenartikelen of reageer op reacties van anderen. Meest waardevol zijn altijd die contacten waarbij van beide kanten getracht wordt tot een dialoog te komen en beiden op elkaars gedachten en vragen reageren. Gebeurt dat niet, dan heeft het weinig zin om in gesprek te blijven.

Overigens weet ik mij in goed gezelschap. Ook Paulus was in Athene te vinden op het marktplein. Lees maar: "op het marktplein ging hij dagelijks in debat met de mensen die hij daar aantrof." Hd 17:17.

In de tijd van Paulus waren veel mensen juist op het marktplein, juist om te praten over nieuwe ideeën en gedachten. Vandaag de dag hebben mensen op een marktplein veelal geen tijd voor dat soort zaken. Op het digitale marktplein zijn evenwel altijd mensen te vinden, mensen die zich fysiek soms op grote afstand van elkaar bevinden, maar toch gesprekjes kunnen en willen aangaan met elkaar. In een tijd waar echte face-to-facegesprekken vanwege stress tot zeldzaamheden lijken te behoren, kan een webgesprek van grote betekenis zijn. Het is zaak om die mogelijkheid te benutten.

Wil je reageren? Schrijf gerust naar thv@fastmail.com Elke serieuze reactie wordt beantwoord!

28 augustus 2007

Nicodemus ontmoet Jezus (3)

Hoe gebeurt dat dan?

In Joh 3:9 stelt Nicodemus zijn 3e en laatste vraag: "Hoe gebeurt dat dan?" Zijn vraag heeft betrekking op het antwoord van Jezus op zijn vorige vraag nl. dat er wedergeboorte nodig is om het Koninkrijk van God binnen te kunnen gaan.
Jezus confronteert hem nu met zichzelf als Hij vraagt: Ben jij de leraar van Israël en weet deze dingen niet? Ai dat doet zeer! Kennelijk kun je professor in de theologie zijn en toch geen snars van geestelijke zaken begrijpen! Dat blijkt wel! Nicodemus loopt niet onmiddellijk weg na deze pijnlijke vraag. Hij was immers door Jezus ontvangen. Jezus had zich voor de vragen van Nicodemus opengesteld. Jezus confronteert hem nu met de waarheid: het meest essentiële weet je niet, Nicodemus!! Wie niet terugschrikt voor zo'n confrontatie vindt de waarheid!

Uit de woorden van Jezus blijkt dat wat Hij had gezegd over wedergeboorte eigenlijk al in het Oude Testament wordt vermeld nl. dat het niet gaat om een uiterlijke besnijdenis maar dat die besnijdenis teken moet zijn van een innerlijke besnijdenis, die van het hart, zie Deut.10:16 en met het oog op het nationaal herstel van Israel: Ez.36:25-27 en Ez.37.
Het gaat om de echte oprechtheid die wil luisteren naar de woorden van God en daar ook naar wil handelen.

Desondanks gaat het tot hiertoe toch nog maar om gewone aardse dingen, die iedereen begrijpen kan, maar zo vervolgt Jezus, uiteindelijk gaat het erom de hemelse dimensie van dit alles te zien. Schuld wordt namelijk niet weggenomen door alleen maar oprecht te zijn. Het gaat om de erkenning dat God mens werd in Jezus en bereid was onze straf te dragen, opdat wij vrijuit zouden kunnen gaan. Wie het verhaal leest over de slang op de staak in Numeri 21:4-9 begrijpt gelijk waar het omgaat. Het volk dat gebeten was door slangen moest kijken naar de koperen slang op de staak. Wie dat deed werd gezond. Door dat te doen stelden ze feitelijk hun vertrouwen op de God die hen dat middel tot genezing gaf. Op precies dezelfde wijze worden ALLE mensen opgeroepen om te zien op Jezus die daar hing aan het kruis om al ons kwaad te verzoenen. Geloven we dat? Dan worden ook wij genezen van de kwaal die de zonde in ons leven heeft veroorzaakt en worden we opnieuw geboren! Wij hoeven helemaal niets te doen, anders dan te "kijken". Alles is al gedaan. Je hand ophouden en eeuwig leven ontvangen. Het lijkt te mooi om waar te zijn. Let wel, het IS waar!

Wil je reageren? Schrijf gerust naar thv@fastmail.com Elke serieuze reactie wordt beantwoord!

30 juli 2007

Nicodemus ontmoet Jezus (2)

(zie voorgaande blog d.d. 13 juli) Nicodemus erkent Jezus als ‘leraar’ op grond van de tekenen die Jezus doet. Jezus reageert op Nicodemus! Hij sluit aan bij wat hij te berde brengt. Het is of Jezus denkt maar niet uitspreekt… "Ja Nicodemus, jij ziet wel tekenen, maar meer dan dat zie je niet en dat kan ook niet zolang je je eigen denkvermogen als belangrijkste kennisbron beschouwt." Maar zo zegt Jezus ‘Waarachtig, ik verzeker u: alleen wie opnieuw wordt geboren, kan het Koninkrijk van God zien.’ (vs 3). Hmm.. wat hebben die tekenen met het Koninkrijk van God te maken, vraag je je dan af. Nuchtere vraag! Maar eerst kijken we naar het antwoord van Nicodemus. Uit dat antwoord van Nicodemus blijkt zo duidelijk dat Nicodemus inderdaad zijn eigen denkvermogen als basis heeft. Hij zegt namelijk: ‘Hoe kan iemand geboren worden als hij al oud is?...Hij kan toch niet voor de tweede keer de moederschoot ingaan en weer geboren worden?’ (vs 4) Wie zijn verstand tot enig beoordelingscriterium maakt, kan tot geen andere beoordeling komen dan die van Nicodemus. Wie bij die vragen blijft staan, komt geen steek verder. MAAR … Nicodemus luistert! Hij luistert naar Jezus reactie, die goedbeschouwd helemaal geen antwoord is op de vraag van Nicodemus. Het denkspoor van Nicodemus is gewoon een doodlopende weg. Jezus vertelt hem nu wat ervoor nodig is om Jezus eerste antwoord te begrijpen. Daarvoor is geen superhoog IQ nodig. Een kind kan het zelfs begrijpen! maar Jezus herhaalt met wat andere woorden dat Nicodemus opnieuw geboren moet worden, een geboorte "uit water en Geest" (vs 5). Kijk, zolang iemand alleen op een natuurlijke wijze geboren is, uit een moeder en een vader, kun je alleen op een natuurlijke wijze de dingen om je heen begrijpen. In de geestelijke geboorte kun je de vader en de moeder voorstellen als de Geest van God en het Woord van God, zie o.a. 1 Kor 4:15 (’51), Jak.1:18, 1 Pet.1:23. Wie dat nieuwe leven ontvangt uit Gods Geest, krijgt een nieuw – geestelijk – beoordelings-vermogen. Pas daarna kun je nieuwe dingen gaan zien!

Wil je reageren? Schrijf gerust naar thv@fastmail.com Elke serieuze reactie wordt beantwoord!

26 juli 2007

Van der Poel orgel

Eindelijk werd het 23 juli: de dag waarop het nieuwe Van der Poel-orgel zou worden geleverd.

Al vijf jaar eerder had ik mijn oog laten vallen op de orgelprodukten van Van der Poel, een sympathieke, maar ook uiterst kundige orgelbouwer van Nederlandse bodem. Na eerst andere topmerken als Johannus, Domus en Cantor te hebben onderzocht kwam ik uit bij Van der Poel die naar mijn smaak en inzicht de orgels van eerder genoemde fabrikanten zeer wel overtreft in vergelijking met de klankexpressie van echte kerkorgels.

Afgelopen voorjaar werd ik geïnspireerd om de draad opnieuw op te pakken en tijdens ons bezoek aan Nederland bezocht ik hem opnieuw om in de daarop volgende weken tot een definitieve keuze te komen.

Meerdere malen heb ik mij tijdens de periode eraan voorafgaande afgevraagd of het wel echt werkelijkheid zou worden. ’t Was toch eigenlijk te mooi mooi om waar te zijn.
Maar het werd waar!
Met wat kunst en vliegwerk werd het orgel in verschillende delen door ons uit de auto getild en op z’n toekomstige plaats gezet: een zwaar klusje! Na het plaatsen van de basisunit, werd het bovenfront erop geplaatst. De dag daarop werd het orgel geïntoneerd (aangepast op de akoestische omstandigheden van de kamer).

twee disposities
Er zijn twee type orgels in dit orgel verenigd: een barokorgel, speciaal gericht op het spelen van de Duitse orgelliteratuur ten tijde van J.S.Bach en daarnaast een meer Nederlands georiënteerd orgel voor het spelen van meer romantische werken van de 19e en 20e eeuw. De registers doen dan ook dienst voor beide orgels met voor beide orgeltypes een verschillende klankkleur.

techniek
Ook al ziet het orgel eruit als een klein pijporgel, toch is het orgelgeluid geheel en al digitaal electronisch. Het binnenwerk van het orgel heeft veel verwantschap met het moederboard van een computer.
De klank van het orgel is niet gebaseerd op sampling zoals in de meeste andere digitale orgels maar op computersimulatie. Dat betekent dat de klank het resultaat is van voortdurend en complex rekenwerk waarin o.a. toets- en registerinformatie een rol spelen. Hierdoor komt het geluid over als van een echt kerkorgel.

fraai meubel
Het orgel is niet alleen een waar hoogstandje qua techniek, maar heeft ook een bijzonder mooi afgewerkte buitenkant. Het lichteiken bovenfront is voorzien van ahornhouten pijp-imitatielatten. Achter het houten front bevindt zich een dubbele unit luidsprekerboxen (8 stuks).
Aan beide kanten van de 4,5 octaaf grote, dubbele speeltafel bevinden zich 12 zwarte trekregisters, links die voor het hoofdmanuaal, rechts die voor het bovenmanuaal.
De ondertoetsen van beide klavieren zijn gemaakt van witbeuken hout, de boventoetsen van ebbehout. Het orgel is voorzien van een concaaf pedaal. De witte knoppen tussen de manualen maken onderdeel uit van een aantal zelf in te stellen geheugencombinaties van registers.

clavecimbel
Een interessant detail van het orgel is dat ik bij de samenstelling van het orgel heb gekozen om het hoofdmanuaal tevens als clavecimbel te kunnen gebruiken. Heel veel werkjes van Bach zijn geschreven voor clavecimbel en klinken heel fris daarop. Prachtig dat deze speciale mogelijkheid in ons orgel is ingebouwd. Het klinkt net als het orgel heel levensecht.

Wat voor mij 44 jaar geleden begon met een harmonium, vervolgd werd door een Viscount (ca 1968), later door een kleine Philicorda (1980) en een Johannus 230 (1985) heeft nu de vorm en klank gekregen van een waar droomorgel!

Wil je reageren? Schrijf gerust naar thv@fastmail.com Elke serieuze reactie wordt beantwoord!

14 juli 2007

hevige regenval

Hevige regenval in het glooiiende landschap in onze omgeving veroorzaakte de laatste weken aanzienlijke schade aan wegen, vooral in Gränna, hier 30 km vandaan. Hele stukken weg brokkelden af. Ook werd de grond onder weggedeeltes weggespoeld.

Op de rechtse foto wordt duidelijk hoeveel feitelijk is weggespoeld, daar de aansluitingen op de riolering nog op hun oorspronkelijke plaats zitten!!

Wil je reageren? Schrijf gerust naar thv@fastmail.com Elke serieuze reactie wordt beantwoord!

13 juli 2007

Nicodemus ontmoet Jezus (1)

Je kunt de Bijbel op heel veel verschillende manieren lezen. Eén manier vind ik zelf heel betekenisvol nl. de evangeliën te lezen met als focus de ontmoeting van mensen met Jezus. In Joh.3 is het Nicodemus die Jezus opzoekt en wel ’s nachts, ook al kan dat ook ’s avonds betekenen. Als farizeeër - geestelijk leider van het volk – was het evenwel niet okay om Jezus op te zoeken. De overige farizeeërs moesten niks van Jezus hebben zo blijkt telkens weer uit de evangeliën. Nicodemus was echter tot de conclusie gekomen dat Jezus geen charlatan kon zijn, gelet op de tekenen en wonderen die Jezus deed. Opmerkelijk is dat hij openlijk toegeeft dat niet alleen hijzelf maar ook de andere farizeeën “weten” dat Jezus een goddelijke missie heeft, want zo zegt hij “niemand kan deze tekenen doen, die U doet, tenzij God met hem is” (3:2). Desondanks willen zijn “collega-leiders” niets met Jezus te maken hebben. Zij willen gewoon niet! – ook al zijn ze van binnen eigenlijk wel overtuigd, kunnen ze eigenlijk niet om Jezus heen…

Nicodemus is anders. Hij erkent het bijzondere van Jezus net als zijn collega's, maar hij besluit zijn eigen innerlijk niet te overschreeuwen. Hij gaat op onderzoek uit. Wil overigens liever niet dat mensen hem zien, zijn collega’s al helemaal niet.

Jezus ontvangt hem. Waar dat was, staat er gewoon niet. Maakt dus ook niet uit. Je zou kunnen zeggen dat wie Jezus wil ontmoeten die wordt door Hem ontvangen. Je hoeft niet op een bijzondere plaats te zijn. Wie Jezus wil leren kennen, mag gewoon tot Hem gaan waar hij ook maar is en zoals hij is, met twijfels, vragen en al. Dat kan door je in gebed in alle eerlijkheid tot Hem uit te spreken. Hij leeft! Hij hoort! Ook al ben je nog gehuld in geestelijke duisternis!
Niemand dwong Nicodemus tot die ontmoeting. Hij luisterde naar zijn hart en ging. Zijn collega’s gingen niet. Zij bleven in die geestelijke duisternis waarin ze zich bevonden. Hadden dat ook alleen aan zich zelf te wijten. Jezus had ook hen ontvangen als ze vanuit diezelfde oprechtheid als van Nicodemus tot Jezus waren gegaan. Ook voor ons geldt dat. Zowel gelovigen als ongelovigen kunnen bij Hem terecht. Hij wijst je niet af, Hij wijst niemand af! Dat deed Hij bij Nicodemus niet. Bij jou en mij ook niet, wie we ook zijn. Enige eis is: een oprechte, innerlijke houding, zoals die van Nicodemus. Meer is niet nodig!
Elders lezen we dat Jezus uitroept:

Matth 11:28 Kom naar mij, jullie die vermoeid zijn en onder lasten gebukt gaan, dan zal ik jullie rust geven. 29 Neem mijn juk op je en leer van mij, want ik ben zachtmoedig en nederig van hart. Dan zullen jullie werkelijk rust vinden, 30 want mijn juk is zacht en mijn last is licht.’

Wat een pretentie!! Zo maar (innerlijke) rust te kunnen garanderen. Werkelijk rust! Een voortdurend innerlijk zoeken komt tot rust als je naar Hem gaat, belooft Hij hier. Dat is nogal wat! Hij wijst naar zich zelf en zegt “Ik ben zachtmoedig en nederig van hart”. Ooit iemand gehoord die zulke pretenties had? En toch … zou een charlatan zulke woorden over z’n lippen laten komen? Uitgesloten! Lees verder! Ontdek meer van Hem. Als iemand de moeite waard is, dan is Hij het!

Wil je reageren? Schrijf gerust naar thv@fastmail.com Elke serieuze reactie wordt beantwoord!

06 juli 2007

Gedachten bij "intolerantie"

Ik las vandaag het volgende bericht: "Extremistische moslims hebben op 26 juni in Bangladesh tien ex-moslims in elkaar geslagen, die zich twee weken eerder, samen met 32 anderen, hadden laten dopen in de rivier. De tien bekeerlingen werden met stokken in elkaar geslagen. Ook gooiden de belagers bakstenen naar hen toe en dreigden ze hun huizen in brand te steken. Twee werden er met de dood bedreigd. Sommige slachtoffers moesten in het ziekenhuis behandeld worden. De volgende dag kwamen de extremisten terug om de christenen te vertellen dat ze binnen 24 uur hun huizen moesten verlaten. Anders zouden die in brand worden gestoken. Aanvankelijk weigerde de politie de aangifte van het geweld op te nemen, maar later heeft de politie toch een speciaal team in het dorp gestationeerd om de christenen te beschermen. Het team zou er drie maanden blijven. Hopelijk zijn dan de gemoederen bedaard." Wat een extreme vorm van geloofsdwang! Wat een druk op anderen om zich aan te passen! Wie zich zelf een beetje kent herkent er in ieder geval iets van! Wij willen graag dat anderen denken zoals wij. Daar waar dat zo is schept dat een band en ten diepste vermindert het ons existentiële gevoel van eenzaamheid enigszins. Meestal staan we daar niet zo bij stil, toch is het wel zo, denk ik. Wij "groeien" allemaal als we een positieve reactie krijgen op wat wij zeggen of schrijven. Daar zijn we blij mee. Het begint al heel jong! Ik herinner me een eigen uitspraak van zo'n ca 47 jaar geleden: "Als jij mijn tekening mooi vindt, vind ik de jouwe ook mooi!" Herkenbaar? Afhankelijk van de vraag waar we "staan" zullen we verschillend reageren op bovenstaand geweldsrapport. Als christen grijpt je zo iets aan. Gelukkig kun je daar ook iets mee. Door het wereldwijd bidden voor medechristenen gebeurt er iets, geloven wij. Jezus heeft ook gezegd dat we in de wereld verdrukking zullen hebben ook al kan die verdrukking op verschillende wijzen tot uiting komen. Als christenen weten we dat het ook gaat om een geestelijke strijd achter de coulissen, iets wat we niet zien, maar daarom nog wel een feit is. De Bijbel licht soms een tipje op van wat in de onzienlijke wereld gebeurt. Wie geen christen is denkt al heel gauw in termen van religieus fundamentalisme, heeft er niet zo veel mee; reageert veel meer op ellendige werkomstandigheden voor kinderen in China of India. Toch? En laten we eerlijk zijn christenen reageren eveneens minder als we lezen over onlusten tussen Sikhs en moslims. Dat is wel begrijpelijk – het hemd is nader dan de rok – maar gelijktijdig niet helemaal eerlijk. Geloofsdwang is fout of het nu christenen of wie dan ook betreft. Misschien is het beter om het maar opvattingintolerantie te noemen, want iedereen heeft meer of minder moeite met het horen van opvattingen die niet met de zijne stroken en reageert daar meer of minder heftig op. Het is goed om te beseffen dat we allemaal aan deze diep menselijke kwaal van intolerantie lijden. Wie meent te kunnen wijzen naar anderen, wijst doorgaans met meer vingers naar zich zelf! Daarmee niet gezegd dat we extreme vormen van repressie moeten laten voor wat het is. Laat ieder doen wat hij daarin meent te moeten doen! Het ging me op dit moment echter om de andere kant van de medaille.

Wil je reageren? Schrijf gerust naar thv@fastmail.com Elke serieuze reactie wordt beantwoord!

14 juni 2007

geld of gemeenschap?

Pasen was één van de feesttijden van God die Hij had ingesteld voor zijn volk. Helaas wees de praktijk uit dat het feest na de instelling ervan slechts een enkele keer werd gevierd zoals God het had bedoeld. Ten tijde van Jezus was het met dat vieren ook maar twijfelachtig gesteld. Het is opmerkelijk dat het paasfeest in Joh.2:13 hier feest van de Joden wordt genoemd, terwijl de feesten in het Oude Testament altijd het karakter hebben van een feest van God of mijn hoogtijdagen.

Overigens blijkt dat ook uit het direkte vervolg. Als Jezus naar Jeruzalem reist, blijkt de tempel tot een verkoophal te zijn verworden. Met de beste bedoelingen overigens hoor, dat wel! Al die verkopers wilden de aangelande reizigers uit den lande voorzien van het benodigde om de Heer een offer te kunnen brengen, zoals voorgeschreven in Ex.12:5.
Dat Jezus daar toch even anders over dacht blijkt uit zijn naar ons oordeel onverwacht heftige reactie. Jezus maakt nota bene een zweep van touw en jaagt al die handelaars in vee en geldwisselaars de tempel uit. De geldwisselaars gaven vermoedelijk geen gehoor aan Jezus opdracht om per direkt te vertrekken. Maar wat doet Jezus? Hij strooit hun munten rond en gooit hun tafels omver! Zie je het voor je? “Nou, nou, is dat nou echt nodig? “Kan dat nou niet wat minder heftig?”, ben je dan als bedaarde westerling geneigd te denken. Tja, we hebben het hier natuurlijk wel over de Heer van de Schepping! Toch maar ‘s even goed over nadenken dus, want het staat er natuurlijk niet voor niks. Het was echt geen bladvulling voor Johannes.

De handelaren van die tijd hadden blijkens het betoog ook oog voor (het geld) van de kleine man, als die de Heer een duivenoffer wilde brengen. Uit Jezus woorden die Hij tot hen richt, kunnen we afleiden waarom Jezus zo ongemeen fel te keer ging. Hij zegt tegen hen: ‘Weg ermee! Jullie maken een markt van het huis van mijn Vader!’ Hmm.. kennelijk weinig gevoel voor commercie…! De schoorsteen van die handelaren moet toch ook blijven roken? Of niet soms? Reageert Jezus hier bij nader inzien toch niet wat erg rechtlijnig?
Ja, je wordt in dit gedeelte binnen de kortste keren met een hele zooi vragen opgezadeld.

Ik vermoed dat de discipelen toch ook wel even achter hun oor gekrabd hebben, toen ze dat allemaal zo zagen, maar later herinnerden ze zich een passage uit psalm 69:10 – moet je dan overigens wel een aantal keer gelezen hebben!! Daar staat: “De ijver voor uw huis zal Mij verteren.” De gedachte die daarin inbegrepen lijkt te zijn is deze: Jezus zal er alles voor doen om die plaats waar God wil wonen (tempel in het OT, de gemeente alsook de lichamen van de individuele gelovigen in het NT) te bevrijden van een demonisch geïnspireerd denken dat gefocust is op economie en haar te brengen in een sfeer van gemeenschap met God die gekenmerkt wordt door gebed.

Vraag aan ieder van ons is of wij persoonlijk en als geloofsgemeenschap in ons dagelijks leven worden gestuurd door “geld” of door gemeenschap met God. Een serieuze vraag zoals u uit het laatste plaatje kunt opmaken!

Wil je reageren? Schrijf gerust naar thv@fastmail.com Elke serieuze reactie wordt beantwoord!

09 juni 2007

Bach en zijn muziek

Bach heeft altijd een enorme aantrekkingskracht gehad op mij. Ik herinner mij hoe ik als 9-jarige bij oudoom Chris in Scheveningen verliefd werd op Bachs preludes en fuga's. Het werd mijn droom ze zelf te kunnen spelen.

Afgelopen week las ik een boekje van een bekende Zweedse godsdienstpsycholoog Owe Wikström met de titel "Toccata" waarin hij allerlei gedachten uit over de betekenis van Bach's muziek.

Het is leuk om te merken hoe ook hij thuis lijkt te zijn in de muziekwereld van deze componist.
Hij schrijft over de bekende toccata i d-moll (bwv565) die hij op enig moment herkende op een perron maar daar gedeformeerd was tot mobielmelodietje met steriele tonen die ver verwijderd waren van de majestueuze orgelklanken.
Bachs muziek heeft weinig weg van de oorvlijers van vandaag, zo merkt hij op en soms kost het wat tijd voordat je het muziekthema of de melodielijn hebt gevonden. Toch is het of de af en toe ronduit zware muziek een bepaalde innerlijke zekerheid en rust overdraagt aan de (geoefende) luisteraar. Speciale stukken lijken dat des te sterker te doen. Hoe wervelend de vingers ook over de manualen bewegen, even helder, rustig en onverstoorbaar gaan de statige tonen van de pedaalpartij door in een voortdurende herhaling zoals in Bachs fantastische Passacaglia (582). Het is alsof het leven in al z'n bruisende veranderingen niets af kunnen doen aan de eeuwige grondtonen van Gods trouw en liefde voor zijn kinderen. Uiteraard is dat meer de subjectieve belevenis van mij in dit geval, maar Owe vermeldt hoe hij en ook anderen dat op een soortgelijke wijze ervaren.

Er is ook een andere paradox. Bachs muziek welt als een onaflaatbare stroom noten over het papier, maar de persoon achter de muziek blijft hoegenaamd anoniem. We weten maar heel weinig over hoe Bach zelf dacht. Hij zocht geen publiciteit of aandacht voor zich zelf. Soli Deo Gloria was het levensmotto voor zijn muzikale nijverheid. Zo anders dan velen van zijn tijdgenoten en de musici van vandaag!
Ik ervaar het als een verademing als iemand met zulk een onvoorstelbaar muziektalent als Bach er toch niet op uit was om daar voortdurend mee te pronken.
Zijn vastigheid en rust vindt hij in zijn God, iets wat bij voortduring tot uiting komt in zijn kantates. Opmerkelijk is dat iets van die rust op zoveel mensen afstraalt die naar zijn muziek luisteren. En dat geldt niet alleen voor hen die zijn geloofsvertrouwen delen!

Wil je reageren? Schrijf gerust naar thv@fastmail.com Elke serieuze reactie wordt beantwoord!

25 mei 2007

Rode Azalea - Anchee Min

Van de week las ik een opmerkelijk boek over een Chinese vrouw die vertelt over haar leven in China tijdens de zestiger en zeventiger jaren onder Mao's regime.
In het eerste deel vertelt ze hoe het leven was als oudste dochter in een voormalige "burger"-familie in Shanghai. Al het doen van mensen werd gecontroleerd, geregistreerd en gestuurd vanuit het communistische partijapparaat.
Waarheid was (is) in China slechts waarheid voorzover nuttig voor de partij; zo niet dan wordt de waarheid daaraan gewoon aangepast. Die "waarheid" kan overigens heel gemakkelijk en snel veranderen in het tegendeel als "de partij" dat nuttig acht. De beste eigenschap is snel van kleur te kunnen veranderen en toch blijven volhouden dat het rood is! Wie zich daarin niet kan vinden is binnen de kortste keren uitgerangeerd. Anchee beschrijft hoe haar ouders verschillend reageren op de culturele revolutie van Mao. Vader, die pragmatisch denkt en om de lieve vrede de partijmacht gewoon maar aanvaardt, moeder die zich met hand en tand verzet tegen onrecht ook al zijn het partijfunctionarissen die haar dat aandoen.
Anchee lijkt naar haar eigen beschrijving te lezen meer op haar moeder, hoewel ze jong en enthousiast haar leven volledig wil wijden aan de partij.

deel 2
De partij heeft bepaald waar Anchee te werk gesteld wordt, nl. op de staatsboerderij "het Rode Vuur" ergens op het platte land. Het is fysiek een enorm hard en zwaar leven waarbij iedereen – vrouwen zowel als mannen – geacht worden hun privéleven volledig op te offeren ten gunste van de partij (de God van Chinezen).
Het moeilijkste van dat leven is evenwel de voortdurende machtsstrijd die er heerst waarbij een helpcommandante (Lu) van het regiment de commandante (Yan) probeert uit de weg te ruimen om zelf de macht over te kunnen nemen. Alle vormen van bespionering, valse aanklachten, extreem dogmatisch maoïsme worden ingezet. Een vreselijke eenzaamheid waarbij niemand de ander durft te vertrouwen is daarvan het gevolg. Na een aantal maanden wordt Anchee tot hulpcommandante benoemd en ontstaat er een nauwe hoewel uiterste geheime vriendschap tussen Yan en Anchee. Vriendschap is evenwel ten strengste verboden volgens de partij; is slechts een uitvinding van burgerlijk denken. Alleen liefde tot de partij is aanvaardbaar!
Liefde tussen man en vrouw is evenmin aanvaardbaar en wordt eveneens als een uitwas van egoïstisch individualisme beschouwd dat met alle mogelijke middelen in de kiem gesmoord moet worden. Als een vrijend stel 's nachts buiten in het veld betrapt wordt, wordt de vrouw gedwongen de man aan te geven als verkrachter, waarna de man per omgaande wordt terecht gesteld. Trouwen kan weliswaar als men daartoe een verzoek indient, maar dat betekent gelijktijdig dat je daarmee de verachting van de partij op je laadt en willekeurig ergens in een dorpje op het platteland geplaatst wordt....
In deze knellende dwangbuis waarin zowel soldaten als commandanten worden geperst krijgt de vriendschap tussen Yan en Anchee ook lichamelijke uitdrukkingsvormen. Het bloed kruipt waar het niet gaan kan!

deel 3
Als mevrouw Mao voor haar propagandafilm vrouwelijke filmsterkandidaten zoekt onder arbeidsters is ook Anchee een van de gegadigden. Als zij daardoor in een studio in Shanghai belandt, verzeilt ze ook daar in een slangenkuil vol intriges van machtstrijd en afgunst. Ze wordt daardoor uiteindelijk gedegradeerd tot vloerenboenster en hulpje van haar valse concurrente.
Aan het eind van het boek lijkt het tij te keren voor haar, maar helaas Mao overlijdt en onmiddellijk daarna valt zijn vrouw Jiang Qing in ongenade bij de partij wat directe consequenties heeft voor de levensvooruitzichten van Anchee. Daar sluit het boek heel abrupt. Halverwege de tachtiger jaren heeft ze volgens het naschrift de wijk genomen naar de VS.

beoordeling
Anchees zelfbiografie bevestigt hoe de Chinezen leefden (leven) in een maatschappij waar iedereen wordt gedwongen te leven naar de maatstaven van de partij, maar waar mensen desondanks dromen van vrijheid en liefde zoals dat in het leven van Anchee tot uitdrukking komt.
Wij die in het Westen leven ervaren deze Chinese wereld als een vreselijke vorm van staatsinmenging in de privélevens van haar onderdanen, die mij doet denken aan de roman van George Orwell : "1984".
Iedereen is verplicht zich bij voortduring te verdiepen in de gedachten van voorzitter Mao (het rode boekje) en zich deze gedachten in te prenten als ware het "Heilige Schrift", evenwel zonder de mogelijkheid om over die gedachten zelfstandig na te denken, laat staan ze af te wijzen!
Ongehoorzaamheid aan de gedachten van de partij wordt zwaar bestraft. De voortdurende onvrijheid en de totale onverschilligheid ten opzichte van de individu maakt het partijapparaat tot een verscheurend beest met demonische trekken.
Het lezen van het boek laat zien hoe het communisme in de praktijk heeft gefunctioneerd in de jaren 60 – 70 en bevestigen het beeld wat toen al aanwezig was over het communistische juk, maar dat indertijd steeds werd afgedaan als kapitalistenpropaganda. Het boek zou m.i. speciaal gelezen moeten worden door hen die nog steeds sympathie hebben voor het Chinees maoïstische systeem. Misschien dat het als eye opner zou kunnen fungeren.
Overal waar de waarheid vrijelijk door een overheid wordt aangepast tot dat wat overeenstemt met de eigen ideeën zonder mogelijkheden tot openbare kritiek daarop, wordt het volk verdrukt.
Hopelijk opent het echter ook onze eigen ogen hier in het vrije? Westen. Is misschien de economie op weg om de nieuwe "partij" van het Westen te worden door in toenemende mate op soortgelijke wijze gehoorzaamheid af gaat dwingen met het risico van navenante slavenketenen? Qua vadis?
Wil je reageren? Schrijf gerust naar thv@fastmail.com Elke serieuze reactie wordt beantwoord!

13 mei 2007

Omdat ..

Omdat U bent,
          mag ik er zijn.          
Omdat U mijn Vreugde bent,                            
heb ik alle reden tot blijdschap.                            
Omdat U mijn Vrede bent,                            
kan ik gerust zijn.                            
Omdat U het Levende Water bent,                          
zal ik nooit meer dorst hebben.                           .          

Omdat U mijn Voorziener bent,                            
hoef ik nooit in het donker te dwalen.                            
Omdat U het Leven bent,
is de dood in mij gestorven.
Omdat U Heilig bent,
ben ik apart gezet voor U.
Omdat U Krachtig bent,
durf ik zwak te zijn.

Omdat U mijn Bevrijder bent,
hoef ik niet als slaaf te leven.
Omdat U mijn Schepper bent,
is er maar één zoals ik.
Omdat U Goed bent,
kan ik vertrouwen.
Omdat U de Eeuwige bent,
heb ik alle tijd.

Omdat U mijn Vader bent,
kan ik onbezorgd zijn als een kind.
Omdat U mijn Hoop bent,
durf ik te geloven in morgen.
Omdat U Majesteit bent,
ben ik koninklijk.
Omdat U mijn Helper bent,
wordt geen last mij te zwaar.

Omdat U de Weg bent,
kan ik rustig wandelen.
Omdat U het Antwoord bent,
durf ik mijn vragen te stellen.
Omdat U de Waarheid bent,
hoef ik mijn onzekerheid niet te verbergen.
Omdat U Genade bent,
kan ik het leven aan.

Omdat U Volmaakt bent,
staar ik mij niet blind op mijn beperkingen.
Omdat U mijn Maker bent,
heb ik heel veel mogelijkheden.
Omdat U mijn Toevlucht bent,
durf ik risico's aan.
Omdat U de Eerste bent,
hoef ik niet altijd vooraan te staan.

Omdat U mijn Schuilplaats bent,
heb ik niets te vrezen.
Omdat U het Begin bent,
weet ik waar ik vandaan kom.
Omdat u het Einde bent,
weet ik waar ik heen ga.
Omdat U de Opstanding bent,
jaagt de dood geen angst meer aan.

Omdat U mijn Bruidegom bent
weet ik wat ware liefde is.
Omdat U mijn Herder bent,
kan ik uw stem verstaan.
Omdat U mijn Heer bent,
durf ik mij over te geven.
Omdat U Trouw bent,
hoef ik niet te vrezen losgelaten te worden.

Omdat U Alles bent,
hoef ik het niet te zijn.
Omdat U Liefde bent,
daarom …

Bron: Omdat U bent … van Corrie Oosterhuis
Uitgeverij Vision – Groningen.
Wil je reageren? Schrijf gerust naar thv@fastmail.com Elke serieuze reactie wordt beantwoord!

06 mei 2007

Gebrek aan wijn

Het is niet te geloven maar de Bijbel vermeldt het: er was gebrek aan wijn! Op een bruiloft wel te verstaan. Pijnlijk dus. Verkeerde inschattingen gemaakt. Misschien meer gasten dan verwacht; die wellicht ook meer wijn dronken dan verwacht… Hier in Zweden onder christenen beschouwt men zo'n mededeling als dubbel pijnlijk. Er is al zo'n groot alcoholprobleem en veel jongeren zuipen zich werkelijk laveloos. Bewust! Ook al neemt dat bewustzijn tijdens weekendavond natuurlijk heel snel af. En dan staat tot overmaat van ramp zo'n mededeling van een tekort aan wijn ook nog eens in de Bijbel. Dat schiet dus echt niet op! Zou het wellicht zo kunnen zijn dat we zo vol zijn van onze eigen plannen, visies en wat al niet meer dat de Bijbel alleen nog maar echt interessant is voor zover ze onze visie of opvattingen steunt? Let wel, op zich heb ik veel respect voor hen die zich veel moeite getroosten om jongeren van de alcohol af te houden, dat wel. Maar misschien toch noodzakelijk om onze eigen gedachten en visies regelmatig even terzijde te leggen en gewoon te lezen, te luisteren wat God ons zeggen wil! Over Zijn plannen, zijn visies! Gebrek aan wijn deze keer! Maar de moeder van Jezus merkt het op, heeft zoals veel vrouwen, oog voor details en wil als het maar even kan het pijnlijke van dit gebrek verbloemen door het zo gauw mogelijk uit de wereld te helpen. Top! Laat Jezus nu ook net op die bruiloft aanwezig zijn! Zo gepiept dus, dacht ze wellicht. Zachtje naar Hem toelopen, even in zijn oor fluisteren: "spreek slechts een woord" en er is weer wijn… Toch? Zo dacht Maria wellicht. Maar o wee. Wat een reactie van Jezus is dat nou: "Vrouw, wat heb ik met u te maken?". Te te te, zo spreek je toch niet tegen je moeder, denken we dan gelijk. Maar die gedachten laten meer zien over ons zelf dan over de eeuwige Zoon van God. Jezus wijst haar terecht. Jezus is niet langer vooral "zoon van Maria", Hij heeft sinds Hij werd gedoopt door Johannes de Doper en de Heilige Geest op Hem kwam een goddelijke opdracht uit te voeren. Met de uitvoering van die dienst heeft Maria helemaal niets te maken. Met alle Mariaverering die er is, is het wel van bijzonder belang dat Jezus hier zo onverbloemd reageert! Dat maakt duidelijk dat hoewel Maria "gezegend was onder de vrouwen", zij verder maar een gewone vrouw was. Niet één die je kunt/moet inschakelen voor het doen van bijzondere voorbede zoals sommigen ons willen doen geloven. Gelukkig niet! Wij hebben zelf direct toegang tot de Vader! Maria's actie is ten diepste een gebrek aan besef wie Jezus is! Ze meent dat zij de Zoon van God op iets attent moet maken, iets wat anders wellicht op een treurige afloop van de bruiloft zou kunnen uitlopen. Maar … zou Jezus die wist dat Nathanael onder de vijgeboom zat en ook diens innerlijk kende, geen weet hebben van dit gebrek aan wijn? Natuurlijk wel! Maria laat zien dat zij vooral gericht is op "the problem of the moment" in plaats van een gerichtheid op wie Jezus ten diepste is: "de God die voorziet" (JHWH-Yireh –Gen.22:14)! Dat kon ze weten! Maar ondanks het voorrecht om Hem te hebben gekend vanaf zijn geboorte wil dat niet per definitie zeggen dat ze begrijpt wie Hij werkelijk is! Maar ... geldt dat mogelijk niet ook vaak voor ons, die misschien al jaren zeggen dat we Jezus volgen. Hoe makkelijk zien we Hem niet vooral als degene die voorziet in onze behoeften, zonder te beseffen dat zijn plan zo veel groter is! Laat Hem vooral onze Heer zijn! Wil je reageren? Schrijf gerust naar thv@fastmail.com Elke serieuze reactie wordt beantwoord!

01 mei 2007

Nog een ontmoeting met Jezus

Jezus vertrok naar de streek Galilea met zijn eerste discipelen, schrijft Johannes. Hij treft er Filippus aan. Filippus herkent in Hem de beloofde Messias en wordt een volgeling van Jezus. Het evangelie is uiterst summier in deze beschrijving. Toch is duidelijk hoezeer Filippus innerlijk gegrepen is door de persoon van Jezus.
Filippus die over Jezus wil vertellen aan anderen zoekt een bekende van hem op, Nathanaël geheten, die op dat moment onder een vijgeboom zit. Hij vertelt hem over Jezus door Hem aan te duiden als degene over wie Mozes en de Profeten in het Oude Testament geschreven hebben: de Messias!

Nathanaël heeft tegenwerpingen als hij hoort waar Jezus vandaan komt. Maar Filippus reageert met een eenvoudig: "kom nou maar mee en beoordeel zelf". Nathanaël die kennelijk toch vertrouwen heeft in Filippus gaat mee. Als ze vrijwel bij Jezus zijn aangekomen zegt Jezus van Nathanaël: "Kijk, een eerlijke, oprechte man, een echte Israëliet!"
Nathanaël is natuurlijk stomverbaasd en terecht vraagt hij Jezus hoe deze hem kent. Jezus antwoordt hem door te zeggen: "voordat Filippus je riep, terwijl je onder de vijgeboom zat, zag ik je". Met dit antwoord laat Jezus zien dat Hij Natanaël kent, weet van hem heeft. Uit de reactie van Nathanaël blijkt hoezeer deze reactie van Jezus menselijk bezien onmogelijk was. Hij erkent Jezus onmiddellijk als de Zoon van God, de koning van Israel.
En let op: Jezus wijst deze aanduiding niet als godslasterlijk van de hand maar aanvaardt rustig dat Nathanaël Hem deze goddelijke eer bewijst!

Conclusies: In de eerste plaats laat het zien hoe makkelijk het is om op een afstandje dingen te zeggen over Jezus, over God die je moet herroepen als je Jezus zelf ontmoet! Uiteraard kunnen wij Jezus niet meer op dezelfde wijze ontmoeten als toen Hij op aarde rondliep, maar door het evangelie onbevangen en zonder vooringenomen standpunten te lezen, kunnen wij ook nu anno 2007 tot de conclusie komen dat Jezus werkelijk de Zoon van God is, die zijn leven voor mij, voor jou/u wilde geven. Wie Hem wil aanvaarden als Gods oplossing voor ons ikgerichte leven, mag een nieuw leven beginnen met Hem. Hij wil in ons wonen. Vraag Hem gerust zich zelf aan u te manifesteren en wacht af hoe Hij dit zal doen. Hij doet het! Want Hij leeft en wil luisteren naar iedereen die zich met een oprecht hart tot Hem wendt. Hij zal een totaal nieuwe wending aan ons leven geven, ongeacht wie of hoe oud wij zijn! Probeer het maar!

Een keuze uit drie mogelijkheden
Een tweede aspect is dat we bij het lezen van deze gebeurtenis in Joh.1 tot een antwoord gedwongen worden op de vraag of Hij Gods Zoon is, ja dan nee! Er zijn eigenlijk maar drie mogelijkheden:
Je ziet Jezus als een fantast, een soort psychopaat, die maar beter in een inrichting geplaatst kan worden en thuis hoort onder hen die van zich zelf denken dat ze Napoleon zijn of wat voor grootheid dan ook. Maar … hoe verklaar je dan de verbluffende reactie van Nathanaël?
Je ziet Jezus als een slimme leugenaar die erop uit is om mensen om de tuin te leiden en zich zelf voor te doen als de Messias. Ook dan is de vraag hoe het kon dat Hij deze dingen van Nathanaël wist. En … zou een oplichter bereid zijn vrijwillig de dood in te gaan, zoals Jezus deed?
De laatste mogelijkheid is te aanvaarden dat Jezus werkelijk de Zoon van God is. Dan wordt de reactie van Nathanaël begrijpelijk. God weet immers alles van ons, dus ook dat Nathanaël onder die vijgeboom zat en een oprecht mens was.
Meer mogelijkheden zijn er niet. Kom niet aan met de gedachte dat Jezus een fantastisch voorbeeld was of een wijsheidsleraar, want als Hij slechts een voorbeeld of wijs leraar was en toch deze goddelijke hulde zou aanvaarden, zou hij tevens laten zien dat hij een leugenaar was! Sorry, maar meer smaken dan deze drie zijn er niet! Maar reageer gerust als je meer alternatieven ziet.