Van de week las ik een opmerkelijk boek over een Chinese vrouw die vertelt over haar leven in China tijdens de zestiger en zeventiger jaren onder Mao's regime.In het eerste deel vertelt ze hoe het leven was als oudste dochter in een voormalige "burger"-familie in Shanghai. Al het doen van mensen werd gecontroleerd, geregistreerd en gestuurd vanuit het communistische partijapparaat.
Waarheid was (is) in China slechts waarheid voorzover nuttig voor de partij; zo niet dan wordt de waarheid daaraan gewoon aangepast. Die "waarheid" kan overigens heel gemakkelijk en snel veranderen in het tegendeel als "de partij" dat nuttig acht. De beste eigenschap is snel van kleur te kunnen veranderen en toch blijven volhouden dat het rood is! Wie zich daarin niet kan vinden is binnen de kortste keren uitgerangeerd. Anchee beschrijft hoe haar ouders verschillend reageren op de culturele revolutie van Mao. Vader, die pragmatisch denkt en om de lieve vrede de partijmacht gewoon maar aanvaardt, moeder die zich met hand en tand verzet tegen onrecht ook al zijn het partijfunctionarissen die haar dat aandoen.
Anchee lijkt naar haar eigen beschrijving te lezen meer op haar moeder, hoewel ze jong en enthousiast haar leven volledig wil wijden aan de partij.
Waarheid was (is) in China slechts waarheid voorzover nuttig voor de partij; zo niet dan wordt de waarheid daaraan gewoon aangepast. Die "waarheid" kan overigens heel gemakkelijk en snel veranderen in het tegendeel als "de partij" dat nuttig acht. De beste eigenschap is snel van kleur te kunnen veranderen en toch blijven volhouden dat het rood is! Wie zich daarin niet kan vinden is binnen de kortste keren uitgerangeerd. Anchee beschrijft hoe haar ouders verschillend reageren op de culturele revolutie van Mao. Vader, die pragmatisch denkt en om de lieve vrede de partijmacht gewoon maar aanvaardt, moeder die zich met hand en tand verzet tegen onrecht ook al zijn het partijfunctionarissen die haar dat aandoen.
Anchee lijkt naar haar eigen beschrijving te lezen meer op haar moeder, hoewel ze jong en enthousiast haar leven volledig wil wijden aan de partij.
deel 2
De partij heeft bepaald waar Anchee te werk gesteld wordt, nl. op de staatsboerderij "het Rode Vuur" ergens op het platte land. Het is fysiek een enorm hard en zwaar leven waarbij iedereen – vrouwen zowel als mannen – geacht worden hun privéleven volledig op te offeren ten gunste van de partij (de God van Chinezen).
Het moeilijkste van dat leven is evenwel de voortdurende machtsstrijd die er heerst waarbij een helpcommandante (Lu) van het regiment de commandante (Yan) probeert uit de weg te ruimen om zelf de macht over te kunnen nemen. Alle vormen van bespionering, valse aanklachten, extreem dogmatisch maoïsme worden ingezet. Een vreselijke eenzaamheid waarbij niemand de ander durft te vertrouwen is daarvan het gevolg. Na een aantal maanden wordt Anchee tot hulpcommandante benoemd en ontstaat er een nauwe hoewel uiterste geheime vriendschap tussen Yan en Anchee. Vriendschap is evenwel ten strengste verboden volgens de partij; is slechts een uitvinding van burgerlijk denken. Alleen liefde tot de partij is aanvaardbaar!
Het moeilijkste van dat leven is evenwel de voortdurende machtsstrijd die er heerst waarbij een helpcommandante (Lu) van het regiment de commandante (Yan) probeert uit de weg te ruimen om zelf de macht over te kunnen nemen. Alle vormen van bespionering, valse aanklachten, extreem dogmatisch maoïsme worden ingezet. Een vreselijke eenzaamheid waarbij niemand de ander durft te vertrouwen is daarvan het gevolg. Na een aantal maanden wordt Anchee tot hulpcommandante benoemd en ontstaat er een nauwe hoewel uiterste geheime vriendschap tussen Yan en Anchee. Vriendschap is evenwel ten strengste verboden volgens de partij; is slechts een uitvinding van burgerlijk denken. Alleen liefde tot de partij is aanvaardbaar!
Liefde tussen man en vrouw is evenmin aanvaardbaar en wordt eveneens als een uitwas van egoïstisch individualisme beschouwd dat met alle mogelijke middelen in de kiem gesmoord moet worden. Als een vrijend stel 's nachts buiten in het veld betrapt wordt, wordt de vrouw gedwongen de man aan te geven als verkrachter, waarna de man per omgaande wordt terecht gesteld. Trouwen kan weliswaar als men daartoe een verzoek indient, maar dat betekent gelijktijdig dat je daarmee de verachting van de partij op je laadt en willekeurig ergens in een dorpje op het platteland geplaatst wordt....
In deze knellende dwangbuis waarin zowel soldaten als commandanten worden geperst krijgt de vriendschap tussen Yan en Anchee ook lichamelijke uitdrukkingsvormen. Het bloed kruipt waar het niet gaan kan!
In deze knellende dwangbuis waarin zowel soldaten als commandanten worden geperst krijgt de vriendschap tussen Yan en Anchee ook lichamelijke uitdrukkingsvormen. Het bloed kruipt waar het niet gaan kan!
deel 3
Als mevrouw Mao voor haar propagandafilm vrouwelijke filmsterkandidaten zoekt onder arbeidsters is ook Anchee een van de gegadigden. Als zij daardoor in een studio in Shanghai belandt, verzeilt ze ook daar in een slangenkuil vol intriges van machtstrijd en afgunst. Ze wordt daardoor uiteindelijk gedegradeerd tot vloerenboenster en hulpje van haar valse concurrente.
Aan het eind van het boek lijkt het tij te keren voor haar, maar helaas Mao overlijdt en onmiddellijk daarna valt zijn vrouw Jiang Qing in ongenade bij de partij wat directe consequenties heeft voor de levensvooruitzichten van Anchee. Daar sluit het boek heel abrupt. Halverwege de tachtiger jaren heeft ze volgens het naschrift de wijk genomen naar de VS.
beoordeling
Anchees zelfbiografie bevestigt hoe de Chinezen leefden (leven) in een maatschappij waar iedereen wordt gedwongen te leven naar de maatstaven van de partij, maar waar mensen desondanks dromen van vrijheid en liefde zoals dat in het leven van Anchee tot uitdrukking komt.
Wij die in het Westen leven ervaren deze Chinese wereld als een vreselijke vorm van staatsinmenging in de privélevens van haar onderdanen, die mij doet denken aan de roman van George Orwell : "1984".
Wij die in het Westen leven ervaren deze Chinese wereld als een vreselijke vorm van staatsinmenging in de privélevens van haar onderdanen, die mij doet denken aan de roman van George Orwell : "1984".
Iedereen is verplicht zich bij voortduring te verdiepen in de gedachten van voorzitter Mao (het rode boekje) en zich deze gedachten in te prenten als ware het "Heilige Schrift", evenwel zonder de mogelijkheid om over die gedachten zelfstandig na te denken, laat staan ze af te wijzen!
Ongehoorzaamheid aan de gedachten van de partij wordt zwaar bestraft. De voortdurende onvrijheid en de totale onverschilligheid ten opzichte van de individu maakt het partijapparaat tot een verscheurend beest met demonische trekken.
Het lezen van het boek laat zien hoe het communisme in de praktijk heeft gefunctioneerd in de jaren 60 – 70 en bevestigen het beeld wat toen al aanwezig was over het communistische juk, maar dat indertijd steeds werd afgedaan als kapitalistenpropaganda. Het boek zou m.i. speciaal gelezen moeten worden door hen die nog steeds sympathie hebben voor het Chinees maoïstische systeem. Misschien dat het als eye opner zou kunnen fungeren.
Overal waar de waarheid vrijelijk door een overheid wordt aangepast tot dat wat overeenstemt met de eigen ideeën zonder mogelijkheden tot openbare kritiek daarop, wordt het volk verdrukt.
Hopelijk opent het echter ook onze eigen ogen hier in het vrije? Westen. Is misschien de economie op weg om de nieuwe "partij" van het Westen te worden door in toenemende mate op soortgelijke wijze gehoorzaamheid af gaat dwingen met het risico van navenante slavenketenen? Qua vadis?
Wil je reageren? Schrijf gerust naar thv@fastmail.com Elke serieuze reactie wordt beantwoord!
