Knielen op een bed violen

Onkundig van het feit dat reeds meerdere honderdduizenden Nederlanders mij voorgingen met het lezen van deze vaderlandse literatuurtopper kwam ik er quasi-toevallig toe dit inmiddels beroemde boek ook te lezen. Het boek leende ik nota bene in de bibliotheek hier in Zweden!!

Eerlijk gezegd ben ik wat verbaasd te lezen dat er op dit moment van schrijven al meer dan 400.000 exemplaren van dit boek zijn verkocht. Dat is nogal wat! Toch gaat het thema van dit boek over een wel zeer exclusief soort calvinisme waarvan ik grote twijfels heb of het echt voorkomt/kwam. Zou het zo kunnen zijn dat Nederlanders vanuit het verleden toch iets hebben met calvinisme; zit het wellicht in onze genen? Mogelijk is de confrontatie met fundamentalistisch denken sinds 11 sept... iets wat de gemiddelde Nederlander tegenwoordig meer bezighoudt dan voorheen. Hoe het ook zij Siebelink heeft met dit boek extreem calvinisme een gezicht gegeven. Door te trachten de innerlijke gedachten en gevoelens van de hoofdpersoon bloot te leggen, kan een buitenstaander toch inzicht krijgen in de anders zo onbegrijpelijke gedachtengangen van dit soort groepen. Ik bewonder Siebelink in de manier waarop hij dat doet, in de allereerste plaats door nergens uiting te geven aan minachting of sarcasme, iets wat de schoonheid en "echtheid" van het verhaal zeer ten goede komt. Laat ik meteen wel ook opmerken dat ik de erg extreme colporteurpersoonlijkheden wat buiten de denkbare realiteit vind staan. Desondanks is het Siebelinks verdienste dat hij laat zien hoe het "geestelijk macht nemen over iemand" kan toegaan. Op het eerste gezicht lijkt de hoofdpersoon zich te hebben ontworsteld aan het denken van zijn vader maar onder invloed van "geestelijke machtsmensen" zie je hoe de hoofdpersoon toch weer onder de invloedsfeer daarvan terecht komt, ingebed in een denk- en taaleigen dat elke innerlijke tegenstand lijkt te kunnen weerstaan.

Wat mij trof is hoezeer volwassenen die als kind deze gedachtenbeïnvloeding hebben ondergaan toch sterk ontvankelijk blijken te zijn voor latere beïnvloeding ook al spelen uiteraard bepaalde karaktereigenschappen daarbij ook een voorname rol. Zelf besef ik maar al te goed dat ik in die categorie val. Ook al denk je los te zijn van je wortels, je vergist je zonder dat je het zelf beseft! Ik realiseerde me dat bij het lezen. In dat opzicht heeft dit boek wel iets bij me losgemaakt, iets waardoor ik respekt heb voor Siebelinks waarnemingsgave.

De reactie van Tom - de jongste zoon van de hoofdpersoon - op zijn vader en de wijze waarop hij zijn vader met zichzelf confronteert ervaar ik als vlijmscherp, ontnuchterend, eerlijk. Je zou willen dat de hoofdpersoon zichzelf in die confrontatie zou leren kennen, maar dat zou het verhaal te mooi maken, te weinig realistisch. Dat gebeurt in de praktijk niet of nauwelijks, vrees ik. Daarvoor zitten deze mensen te verstrikt in hun eigen denken. Veeleer treden op zo'n punt juist alle verdedigingsmechanismen in werking, uit zelfbescherming. Voor velen ligt dat zelfinzicht gewoon tè gevoelig, misschien ook wel omdat personen die met deze hoofdpersoon vergelijkbaar zijn, vrezen volledig onderuit te zullen gaan, als er eerlijk-kritische vragen bij hun exclusieve standpunten worden gesteld. De angst dat de diepe wens toch ooit nog "bekeerd" te worden, zou vervliegen indien men zich zou openstellen voor die vragen is vermoedelijk te groot. Dan maar liever het verstand op nul zetten ook al is deze reactie natuurlijk akelig nauw verwant aan geestelijke struisvogelpolitiek, een politiek waarvan men zich in zekere zin bewust zal zijn, maar waarvan de innerlijke reactie zal zijn: "Hier sta ik, ik kan niet anders" om Luthers waarschijnlijk nooit uitgesproken woorden maar eens te citeren. In het slot van het verhaal komt dat aspekt ook treffend naar voren.

Conclusie: voor mij fungeerde dit boek in zekere zin als een eye-opener en ook al moet je het verhaal niet te veel ophangen aan werkelijke situaties in de bevindelijke kringen, toch kan het lezen van dit eerlijke verhaal een waardevol innerlijk proces op gang brengen. Ik realiseer me evenwel dat diegenen voor wie het boek het meest confronterend zou zijn, het boek niet willen lezen. Voor vaak zeer gefrustreerde personen uit hun omgeving kan het evenwel van betekenis zijn om het boek te lezen.

Wil je reageren? Schrijf gerust naar thv@fastmail.com Elke serieuze reactie wordt beantwoord!